Kiedy w rodzinie ktoś umiera, w większości rozumiemy, że dorośli przez jakiś czas przeżywają żałobę. Ale jeśli w tej rodzinie są dzieci, zdarza się nam zakładać, że one tej straty nie odczuwają, nie zauważają. Często pojawiają się tłumaczenia, że dzieci i tak nie rozumieją – zwłaszcza kiedy nie widać zmian w ich zachowaniu. Rodziny próbują ukryć fakt śmierci, motywując to próbą zaoszczędzenia dziecku cierpienia. Tymczasem unikając tego tematu, lekceważąc pojawiające się symptomy możemy spowodować, że dziecku trudno będzie przeżyć własną żałobę. Dlatego porozmawiajmy o tym z dzieckiem.
Taka rozmowa:
- pomaga zrozumieć mu zmianę naszego zachowania
- sprawia, że czuje się ono mniej opuszczone
- zapobiega sytuacji, w której dziecko obwini siebie za zmianę naszego zachowania.
Podobnie jak dorośli, dzieci przeżywają żałobę w sposób bardzo indywidualny. Proces ten również musi odbywać się w czasie i nie da się go przyspieszyć. Wpływa na to rodzaj więzi, jaką dziecko tworzyło ze zmarłą osobą (tutaj najbardziej dotkliwą stratą jest śmierć rodzica), rodzaj śmierci bliskiej osoby, czy w ostatnim czasie doznało innych strat (będąc w żałobie trudniej nam przyjąć kolejną krzywdę), jakie dostaje wsparcie od najbliższego otoczenia. Czas trwania żałoby jest trudny do określenia. Może trwać kilka miesięcy, rok lub dłużej.
W odróżnieniu od osób dorosłych u dziecka na sposób przeżywania straty duży wpływ ma wiek rozwojowy, w jakim się ono znajduje. Dlatego udzielając pomocy dziecku należy uwzględnić jego wiek i jego cechy indywidualne. Niektóre zachowania mogą być podobne dla dzieci w różnym wieku, ale są też takie, które występują tylko w określonym okresie rozwoju i należy je indywidualnie potraktować.
Anna Putro - psycholog Hospicjum Domowego , prowadzonego przez Zgromadzenie Księży Marianów.
Katarzyna Proć - psycholog z fundacji Hospicjum Onkologiczne św. Krzysztofa.
Barbara Smolik – psycholog, w trakcie 4-letniej szkoły psychoterapii „Centrum CBT” w Warszawie, pracuje z osobami chorymi nowotworowo i ich rodzinami.
Bibliografia:
- Dzieci poznają tajemnicę śmierci. Marielene Leist. Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha Sp. z o. o., Poznań 2009
- Interwencja kryzysowa. Dorota Kubacka-Jasiecka. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010
- Śmierć oczami dziecka jak pomagać w żałobie? Marie-Madeleine de Kergorlay-Soubrier. Wydawnictwo Salwator, Kraków 2011
- Żałoba w rodzinie. Martin Herbert. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk, 2005