Jak przeżywa ?
- Po śmierci matki zauważy jej nieobecność.
- Może zmienić się jego zachowanie – może być bardziej płaczliwe, niespokojne albo bardziej spokojne, apatyczne (robiące wrażenie smutnego). Te stany mogą trwać bardzo krótko, co wiąże się z dojrzałością dziecka w tym wieku,
- Mogą wystąpić zaburzenia snu, łaknienia, może zacząć chorować, dzieci które już sygnalizowały potrzeby fizjologiczne, mogą ponownie ich nie kontrolować.
- Dziecko poczuje zmianę zachowania znanej mu osoby (rodzica, rodzeństwa), zwłaszcza, kiedy silnie przeżywa ona stratę.
- Dziecko nie rozumie, że śmierć jest nieodwracalna, może szukać zmarłego. Starsze może przywoływać jego imię, dopominając się jego obecności.
- Tęskni i czeka na powrót osoby zmarłej.
- „Lgnie” do innych, dopomina się uwagi, pieszczot, czułości.
- Zdarza się, że dziecko nie zmienia swojego zachowania, np. kiedy rodzic bardzo przeżywa swoja żałobę, dziecko instynktownie chroniąc go staje się „dzielne” i nie mówi o swoich potrzebach.
Jak możesz pomóc ?
- Zapewnij częstą obecność, czułość, przytulanie - to poprawia zaburzone poczucie bezpieczeństwa.
- Wykaż wyrozumiałość na nietypowe zachowania, zwłaszcza płacz dziecka,
- Jeżeli opiekun dziecka bardzo przeżywa swoją żałobę, pomóż mu w opiece i codziennych obowiązkach. Wtedy pośrednio pomożesz też dziecku.
- Poświęć czas na zabawę z dzieckiem, dziecko w ten sposób wyraża silne emocje, których doświadcza, a których jeszcze nie potrafi nazwać,
- Dziecko,które spało samodzielnie może chcieć teraz spać z rodzicem/opiekunem – pozwól mu na to.
Anna Putro - psycholog Hospicjum Domowego , prowadzonego przez Zgromadzenie Księży Marianów.
Katarzyna Proć - psycholog z fundacji Hospicjum Onkologiczne św. Krzysztofa.
Barbara Smolik – psycholog, w trakcie 4-letniej szkoły psychoterapii „Centrum CBT” w Warszawie, pracuje z osobami chorymi nowotworowo i ich rodzinami.
Bibliografia:
- Dzieci poznają tajemnicę śmierci. Marielene Leist. Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha Sp. z o. o., Poznań 2009
- Interwencja kryzysowa. Dorota Kubacka-Jasiecka. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010
- Śmierć oczami dziecka jak pomagać w żałobie? Marie-Madeleine de Kergorlay-Soubrier. Wydawnictwo Salwator, Kraków 2011
- Żałoba w rodzinie. Martin Herbert. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk, 2005