Stopień złośliwości histologicznej nowotworu

Czym jest stopień złośliwości histologicznej nowotworu ?

 Stopień złośliwości histologicznej nowotworu charakteryzuje nowotwór  poprzez wygląd jego komórek i tkanek pod mikroskopem oraz w oparciu o  ich podobieństwo do zdrowych, niezmienionych nowotworowo struktur. Jest to wskaźnik, który określa prawdopodobieństwo tego, jak szybko nowotwór może się rozwinąć i rozsiać na inne tkanki. Jeżeli komórki nowotworowe i struktura tkanki nowotworowej jest podobna do komórek i tkanki niezmienionej nowotworowo, to nowotwór jest określany jako ,,dobrze zróżnicowany’’. Takie nowotwory zwykle rozwijają i rozsiewają się wolniej, niż nowotwory ,,niezróżnicowane’’ lub ,,słabo zróżnicowane’’, w których może dochodzić do braku normalnych struktur tkankowych, a komórki mają nienormalny wygląd. Na podstawie tych i innych różnic obserwowanych pod mikroskopem, lekarze przypisują  liczbowy stopień złośliwości histologicznej nowotworu do większości chorób nowotworowych. Czynniki użyte do określenia stopnia złośliwości histologicznej mogą się  zmieniać dla różnych typów nowotworów.

Stopień złośliwości histologicznej nowotworu nie jest tym samym, co stopień zaawansowania choroby nowotworowej. Z kolei ten miernik odwołuje się do wielkości i/lub do obszaru, zajmowanego przez pierwotny nowotwór, oraz tego, czy komórki nowotworowe rozsiały się po organizmie. Stopień zaawansowania choroby nowotworowej jest oparty na takich czynnikach, jak: lokalizacja pierwotnego nowotworu, jego wielkość i rozszerzenie się (rozsiewanie się) na pobliskie węzły chłonne oraz liczba ognisk nowotworowych, obecnych w organizmie.

W jaki sposób jest wyznaczany stopień złośliwości histologicznej nowotworu?

Jeżeli istnieje podejrzenie, że nowotwór jest złośliwy, to lekarz usuwa część lub całość tej tkanki podczas zabiegu zwanego biopsją.  Wtedy patolog (lekarz, który diagnozuje zmiany chorobowe na podstawie oglądania komórek i tkanek pod mikroskopem) bada pobraną tkankę i określa czy nowotwór jest łagodny czy też złośliwy. Patolog określa również stopień zaawansowania nowotworu i  rozpoznaje jego inne, specyficzne cechy.

W jaki sposób są klasyfikowane stopnie złośliwości histologicznej nowotworów?

Systemy stopnia złośliwości histologicznej różnią się w zależności od typu nowotworu. Generalnie nowotworom przypisuje się  stopień złośliwości: 1, 2 ,3 lub 4, w zależności od znaczenia nieprawidłowości, obecnych w pobranej próbce. Dla nowotworów ze stopniem złośliwości histologicznej 1, komórki nowotworowe i struktura tkanki wyglądają prawie jak normalne. Takie nowotwory zwykle rozwijają i rozsiewają się wolno. Natomiast  dla nowotworów ze stopniem złośliwości histologicznej 3 i 4 wygląd komórek i tkanek  nie przypomina normalnych komórek i tkanek. Nowotwory ze stopniem złośliwości histologicznej 3 i 4 mają większą skłonność do szybkiego wzrostu i rozsiewu j niż nowotwory z mniejszym stopniem złośliwości histologicznej.

Jeżeli system  stopnia złośliwości histologicznej dla danego typu nie jest określony, to zazwyczaj jest stosowany poniższy schemat (1):

• GX:  stopień złośliwości histologicznej nie może być oszacowany (nieokreślony stopień złośliwości),
• G1: dobrze zróżnicowany (niski stopień złośliwości),
• G2: umiarkowanie zróżnicowany (pośredni stopień złośliwości),
• G3: słabo zróżnicowany (wysoki stopień złośliwości),
• G4: niezróżnicowany (wysoki stopień złośliwości).

 Jakie są niektóre z systemów stopnia złośliwości histologicznej dla konkretnego typu nowotworu?

Rak piersi i prostaty są najczęściej wstępującymi typami nowotworów, posiadającymi swój własny system klasyfikacji stopnia złośliwości histologicznej.

Rak piersi. Lekarze najczęściej używają systemu klasyfikacyjnego Nottingham’a (także nazywanym modyfikacją Elston - Ellis’a systemu klasyfikacyjnego Scarff – Bloom –Richardson’a) dla nowotworów piersi (1). Ten system klasyfikuje raka piersi na podstawie poniższych cech charakterystycznych:

• formowanie kanalików wskazuje jaka ilość tkanki nowotworowej formuje przewody piersiowe (mleczne) z prawidłową dla nich strukturą,
• stopień atypii jądrowej określa wielkość i kształt jądra w komórkach nowotworowych,
• tempo podziałów mitotycznych: wskazuje jak wiele komórek jest w trakcie podziału w danej chwili; jest to miernik tego, jak szybko komórki nowotworowe rosną i dzielą się.

Każdej z cech przypisuje się wartość  od 1 do 3; gdzie ,,1’’ oznacza, że komórki i tkanka nowotworowa wyglądają jak większość niezmienionych nowotworowo struktur , a wynik ,,3’’ oznacza, że komórki i tkanka wyglądają zupełnie nieprawidłowo.

• wynik całkowity w zakresie od 3 do 5: G1 ( niski stopień złośliwości histologicznej lub nowotwór dobrze zróżnicowany),
• wynik całkowity w zakresie od 6 do7: G2 (pośredni stopień złośliwości histologicznej lub nowotwór umiarkowanie zróżnicowany),
• wynik całkowity w zakresie od 8 do 9: G3 (wysoki stopień złośliwości histologicznej nowotwór słabo zróżnicowany).

Rak prostaty. System punktacji Gleason’a jest używany do  klasyfikacji raka prostaty (1). Punktacja Gleason’a jest oparta na próbkach biopsji, pobranych z prostaty czyli gruczołu krokowego. Patolog sprawdza próbki, żeby zobaczyć jak podobna jest tkanka nowotworowa do normalnej tkanki gruczołu krokowego. Rozpoznane zostają wzorce organizacji tkanki, występujące w pierwszej i drugiej kolejności. Pierwsza kolejność określa wzorzec najczęściej występujący w badanej próbce , a druga kolejność – wzorzec o kolejnej częstości występowania. Każdemu ze wzorców organizacji tkanki jest przydzielana ocena od 1 do 5; z „1”, wyglądającym najbardziej podobnie do zdrowej tkanki gruczołu krokowego, i z „5”, wyglądającym najbardziej nieprawidłowo. Oceny z obydwu  wzorców organizacji są następnie dodawane by otrzymać wskaźnik Gleason’a. Amerykański Wspólny Komitet Raka zaleca poniższą klasyfikację tego wyniku:

• Gleason X: wskaźnik Gleason’ a nie może być określony,
• Gleason w zakresie od 2 do 6: tkanka nowotworowa jest dobrze zróżnicowana,
• Gleason 7: tkanka nowotworowa jest umiarkowanie zróżnicowana,
• Gleason w zakresie od 8 do 10: tkanka nowotworowa jest słabo zróżnicowana lub jest niezróżnicowana.

Jak stopień złośliwości histologicznej nowotworu wpływa na wybór ścieżki leczenia pacjenta?

Lekarze używają stopnia złośliwości histologicznej oraz innych czynników takich, jak: ocena zaawansowania anatomicznego choroby nowotworowej, wiek pacjenta i jego ogólny stan zdrowia, by opracować plan leczenia i określić rokowanie pacjenta (prawdopodobny rezultat oraz przebieg choroby; szansę wyzdrowienia lub nawrotu choroby). Ogólnie rzecz biorąc, niższy stopień złośliwości histologicznej nowotworu wskazuje na lepsze rokowanie. Nowotwór o wyższym stopniu złośliwości histologicznej może rosnąć i rozsiewać się znacznie szybciej i może wymagać natychmiastowego i bardziej  agresywnego leczenia.

Znaczenie  stopnia złośliwości histologicznej nowotworu w planowaniu leczenia i określaniu rokowania pacjenta jest większe dla poszczególnych typów nowotworów takich jak: mięsaki tkanek miękkich, pierwotne guzy mózgu, rak piersi lub prostaty.

Pacjent powinien porozmawiać ze swoim lekarzem by otrzymać więcej informacji o stopniu złośliwości histologicznej nowotworu i powiązaniu tego miernika z własnym leczeniem i rokowaniem.

Literatura

1. Amerykański Wspólny Komitet Raka. AJCC (American Joint Committee on Cancer) Cancer Staging Manual. 7th ed. New York, NY: Springer; 2010.

Tłumaczenia treści strony internetowej http://www.cancer.gov/about-cancer/diagnosis-staging/prognosis/tumor-grade-fact-sheet z portalu National Cancer Institute dokonała Zuzanna Osica - studentka kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Wróć do listy haseł