Aktualności

Pytania i odpowiedzi ekspertów dotyczące czerniaka i diagnostyki

Podczas konferencji Warsaw Skin Cancer 2025, w sesji dla pacjentów i osób zainteresowanych tematyką nowotworów skóry, uczestnicy mieli możliwość zadania pytań ekspertom – dermatologom, onkologom i patomorfologom. Poniżej publikujemy odpowiedziami specjalistów na zadane online pytania. Mamy nadzieję, że pomogą one rozwiać częste wątpliwości dotyczące diagnostyki, kontroli i leczenia czerniaka.

1. Czy w przypadku podejrzenia przerzutów w nerkach badanie cytologiczne moczu ma wartość diagnostyczną?

W przypadku podejrzenia przerzutów do nerek badanie cytologiczne moczu ma niewielką wartość diagnostyczną i wykonuje się je wyłącznie w placówkach specjalistycznych. Warto dodać, że czerniak bardzo rzadko daje przerzuty do nerki.

2. Czy digital pathology to już standard w Polsce?

Technologia Digital Pathology jest już obecna w niektórych ośrodkach w Polsce, jednak nie stanowi jeszcze powszechnego standardu w skali kraju.

3. Czy rodzinny czerniak wymaga innego postępowania kontrolnego po rozpoznaniu in situ lub pT1a?

Nie ma wskazań do odrębnych badań czy szczególnych kontroli. Wystarczy regularna ocena skóry przez lekarza POZ oraz dermatoskopia u dermatologa raz w roku.

4. Czy wideodermatoskopia jest lepsza od klasycznej dermatoskopii?

Wideodermatoskopia nie przewyższa klasycznej dermatoskopii pod względem jakości oceny zmian. Jej zaletą jest możliwość monitorowania znamion w czasie — zdjęcia zmian można zapisać w systemie i porównywać podczas kolejnych wizyt.
W wielu poradniach zmianę może wyciąć również dermatolog, nie zawsze jest konieczne skierowanie do chirurga.

5. Czy badanie białka S-100 ma znaczenie w profilaktyce lub monitorowaniu czerniaka?

Badanie poziomu białka S-100B nie ma zastosowania w profilaktyce ani we wczesnym wykrywaniu czerniaka. Wczesne stadia choroby nie powodują wzrostu tego markera, dlatego test nie sprawdza się jako badanie przesiewowe.
Nie istnieją żadne rekomendacje (ESMO, NCCN, PTD), które zalecałyby jego użycie w celach profilaktycznych.
Oznaczanie S-100B może być przydatne wyłącznie u pacjentów po leczeniu zaawansowanego czerniaka (≥IIB), w połączeniu z badaniami obrazowymi i oceną kliniczną.
W czerniaku wczesnym (in situ, pT1a) nie ma uzasadnienia do wykonywania oznaczeń S-100B — ani jednorazowo, ani w kontrolach okresowych.

6. Czy zaćma w drugim oku ma związek z czerniakiem gałki ocznej?

Nie. Pojawienie się zaćmy w drugim (zdrowym) oku nie ma związku z czerniakiem. Nie ma dowodów, że czerniak wewnątrzgałkowy przenosi się lub wpływa biologicznie na drugie oko. Zaćma w tym przypadku to zwykle współwystępujące schorzenie, zwłaszcza u osób powyżej 50–60 roku życia.
Usunięcie zaćmy może być zalecane, jeśli pogarsza widzenie, ale nie ma to związku z nowotworem.

7. Skuteczność terapii darovasertib + crizotinib u pacjentów z przerzutami naczyniówki oka

Badanie kliniczne zostało właśnie zamknięte do rekrutacji. Obecnie oczekujemy na wyniki.

8. Czy choroby autoimmunologiczne (np. Hashimoto, nieswoiste zapalenie jelit) wpływają na przebieg czerniaka naczyniówki oka?

Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że współistniejące choroby autoimmunologiczne wpływają na przebieg czerniaka naczyniówki.

9. Jak rozumieć stwierdzenie, że badania laboratoryjne mają określoną wartość w monitorowaniu czerniaka?

Chodzi o to, że nie wszystkie badania laboratoryjne są przydatne w każdej sytuacji klinicznej.
Największe znaczenie mają w monitorowaniu choroby zaawansowanej lub w ocenie odpowiedzi na leczenie. Ważniejszy niż pojedynczy wynik jest trend zmian w czasie.
Badania laboratoryjne stanowią uzupełnienie diagnostyki obrazowej i oceny klinicznej, ale nie zastępują ich.

Podsumowanie

Na wiele pytań dotyczących diagnostyki i leczenia czerniaka nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi — każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Eksperci podkreślają znaczenie regularnych kontroli dermatologicznych, czujności onkologicznej oraz konsultacji w ośrodkach referencyjnych, które specjalizują się w leczeniu nowotworów skóry.
Publikowane powyżej odpowiedzi zostały opracowane na podstawie sesji Q&A z ekspertami podczas konferencji Warsaw Skin Cancer 2025, współorganizowanej przez Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki SARCOMA.